Ergamni Hawaasa Kalaqaa xiyyeeffannoo addunyaa gara rakkoo qilleensaa addunyaatti fiduu, sababoota isaa qorachuu fi furmaata barbaaduudha.
Kaayyoon keenya haala dandeettii saayinsii dhala namaa tokkoomsee lubbuu namaa eeguu fi kufaatii qilleensaa dabalataa ittisu uumuudha.
Galmoota UN ni deggerra, ijaarsa egeree tasgabbaa’aa fi badhaadhina qabuu tumsuuf kaayyeffanna. Odeeffannoo bal'aa argachuuf maaloo gabaasota haala qilleensaa UN ilaalaa, kanneen moodeelota haala qilleensaa, ragaalee saayinsii barbaachisoo ta’an, akkasumas yaada tarkaanfii haala qilleensaa kan of keessatti qabatu.
Tola ooltonni Hawaasa Kalaqaa taateewwan balaa uumamaa fi jijjiirama qilleensaa wajjin walqabatan yeroo hunda ummata beeksisu.
Qormaatni nu mudatu walxaxaa dha. Haa ta'u malee, tola ooltota Hawaasa Kalaqaa keessaa namoota yaada walfakkaataa qabaniin wal arguun deeggaruu ni dandeessu. Qorannoo rakkoo qilleensaa hordofuu, xiinxaluu fi furmaata barbaaduu irratti xiyyeeffatee fi qorannoo ogummaawwan adda addaa gaggeessuu irratti muuxannoo waggoota 27 ol kan qabnu yoo ta’u, rakkoo waloo keenya karaa bu’a qabeessa ta’een furuu fi tattaaffii hawaasni addunyaa gaggeessu tokkoomsuun barbaachisaa ta’uu cimsinee dubbanna.
Qayyabadhaa “Moodeelota Haala Qilleensaa” kan xiinxalaafi sirnaan daataa saayinsii qorannoo waggoota 27 keessatti kuufame kan dhiyeessu qo’adhaa. Tiyooriin ragaa irratti hundaa’e kun rakkoo qilleensaa kanaaf furmaata dhugaa argachuuf carraa kan dhiyeessudha.
Beekumsa barbaachisaa kana namoota hawaasa keessanii fi sanaa ol jiraniif qoodaa.
Kufaatii qilleensa addunyaa ittisuuf dandeettii saayinsii tokkoomsuun barbaachisaa ta’uun isaa xiyyeeffannoo hawaasa addunyaa akka argatu gochuu.
Waggoota 4-6 itti aanan keessatti waan nu eeggatu hubachuun murteessaadha. Balaa qilleensaa tuffachuun bu’aa hamaa duubatti hin deebine fiduu danda’a. Waliin taanee qofa haala rakkoo qilleensaa salphisuu fi dhaabu uumuun, ofii keenyaa fi dhaloota dhufuuf egeree nageenya qabu mirkaneessuu dandeenya.
Hawaasa Kalaqaatti makamuudhaan mirkanaa’uu dhabuu fi yaaddoo egeree cinaatti dhiisaa. Waliin taanee sodaa fi burjaajii gara humnaa fi gochaatti jijjiiruu dandeenya.