Pregled klimatskih katastrofa na planeti od 01. do 07. oktobra 2025. godine

Smrtonosna oluja „Amy“ na sjeveru Evrope, razorni tajfun „Matmo“ u Aziji, tajanstvena erupcija vulkana na Kamčatki, snježna apokalipsa na Balkanu. O ovim i drugim događajima protekle sedmice, od 01. do 07. oktobra 2025. godine, čitajte u ovom izdanju.

Također ćete saznati o jednom od ključnih, ali do sada podcijenjenih faktora koji danas razara iznutra organizam svakog od nas i cijeli ekosistem planete.

Oluja „Amy“

Početkom oktobra, smrtonosna oluja „Amy“ pogodila je sjever Evrope. Postala je prva velika imenovana oluja jesenje sezone i donijela je razorne vjetrove i obilne kiše.

03. oktobra u Irskoj je zbog razularene stihije 200 000 domova ostalo bez struje, a zračni saobraćaj je bio paralisan. U glavnom gradu države, Dublinu, otkazano je 115 letova. Nažalost, nije se uspjelo izbjeći ljudske žrtve: u okrugu Donegal poginuo je muškarac.

U Velikoj Britaniji je postavljen oktobarski rekord minimalnog pritiska — 947,9 mbar. Upravo je ova anomalna „razrijeđenost“ atmosfere poslužila kao pokretač, koji je pojačao vjetrove u regiji do izuzetne intenzivnosti.

Po podacima meteorološke agencije Velike Britanije, na ostrvu Tiree zabilježen je udar vjetra brzinom od 154 km/h.

Oluja „Amy“ u Velikoj Britaniji: drvo, slomljeno snažnim udarom vjetra

U Londonu su zatvoreni poznati Kraljevski parkovi, zbog palih stabala širom zemlje blokiran je automobilski i željeznički saobraćaj, a u Škotskoj je prekinuto prvenstvo u golfu.

Na zapadu Norveške više od 170 puteva je bilo zatvoreno zbog oluje. Stihija je oštetila preko 2 500 zgrada, odnijevši krovove i srušivši zidove. Na planinskom putu prevrnuo se autobus, a u Oslu je voz podzemne željeznice iskočio iz šina zbog oborenih stabala. Opština Ørland ostala je u potpunoj izolaciji nakon otkazivanja trajektnog saobraćaja i zatvaranja puteva.

Razaranja nakon oluje „Amy“ u Norveškoj

U Švedskoj su meteorolozi objavili narandžasti nivo opasnosti za zapadnu i južnu obalu, gdje su zabilježeni uraganski udari vjetra i obilne kiše.

04. oktobra oluja „Amy“ pogodila je Nizozemsku s vjetrom do 120 km/h, uzrokujući masovna razaranja. Aerodrom Schiphol u Amsterdamu otkazao je oko 150 letova, a trajektni saobraćaj s Frizijskim ostrvima potpuno je prekinut.

U belgijskom gradu Ostende, iz sigurnosnih razloga, ljudima je zabranjen pristup valobranima. Zbog snažnog vjetra, čija je brzina prelazila 100 km/h, zabilježeni su slučajevi padanja stabala na parkirane automobile. 

U danskom gradu Skagen, valovi visoki do 4 m prebacivali su ogromno kamenje preko mola. Za manje od dva dana ovdje je palo više od polovine mjesečne količine padavina. 

Na sjevernu obalu Francuske, na rtu Cap de la Hève, oluja se obrušila valovima visokim do pet metara i udarima vjetra do 131 km/h. Hiljade domova u regiji ostalo je bez električne energije, a željeznički saobraćaj je bio poremećen. Stihija je odnijela dva života: jedan čovjek se utopio u moru, a drugi poginuo u automobilu od pada stabla.

Oluja „Amy“ obrušila se na sjevernu obalu Francuske

Balkansko poluostrvo

U noći 03. oktobra, zbog neviđenih pljuskova, jug crnomorskog primorja Bugarske našao se u zoni katastrofalnih poplava.

Najviše su stradala odmarališta Elenite, Sunčani Breg, Sveti Vlas i grad Carevo. U selu Izgrev za dan su meteorološke stanice zabilježile više od 410 mm padavina.

U pet opština Burgaske oblasti proglašeno je vanredno stanje.

Katastrofalne poplave na Crnomorskom primorju Bugarske

Snažni vodeni tokovi odnijeli su u more mnoštvo automobila i kombija, poplavili privatne kuće, hotele i uništili puteve. Više od 80 naseljenih mjesta ostalo je bez struje.

Iznenadna poplava odnijela je živote najmanje četiri čovjeka. Stotine žitelja i turista bile su evakuisane.

A na sjeveru zemlje vladalo je surovo zimsko vrijeme — kiše su prešle u mokar snijeg, privremeno blokirajući planinske prevoje i izazvavši prekide u snabdijevanju električnom energijom. Nacionalna željeznička kompanija saopštila je o značajnim kašnjenjima i otkazivanjima vozova zbog palih stabala.

Slične vremenske anomalije zahvatile su i susjedne zemlje Zapadnog Balkana. U planinskim predjelima Srbije palo je do pola metra snijega. Stihija je oštetila infrastrukturu: pala stabla prekinula su dalekovode, puteve su bili blokirani. Bez svjetla i veze ostale su opštine Ivanjica, Medveđa i Crna Trava na jugu i u centru zemlje.

Na Srbiju se obrušio anomalni snijeg

U Bosni i Hercegovini snažan snijeg obrušio se na glavni grad, grad Sarajevo, zatekavši nespremne žitelje i turiste. Ne očekujući mrazeve, putnici su stigli u grad odjeveni ljetno — i već za dan bili su primorani tražiti zimske cipele i jakne. 

Rusija

04. oktobra pojavile su se vijesti o iznenadnoj erupciji vulkana Kronotsky na Kamčatki, koji je ostao neaktivan više od 100 godina.

Kronotsky vulkan smješten je u sjevernom sektoru istočne vulkanske zone Kamčatke, približno 10 km istočno od Kronotskog jezera i 225 km od Petropavlovsk-Kamčatskog. Njegova posljednja potvrđena erupcija dogodila se 1922–1923. godine.

Saglasno satelitskim podacima i zapažanjima Kamčatske grupe za reagovanje na vulkanske erupcije (KVERT, IViS DVO RAN), u 11:50 po lokalnom vremenu zabilježen je izbačaj pepela visine 9,2 km nad nivoom mora. Oblak pepela rastegnuo se na 85 km.

Bio je proglašen najviši, crveni avijacijski kod opasnosti.

Prvobitno su naučnici smatrali da je na Kronotskom počela eksplozivna erupcija, ali su ubrzo izjavili da je to bio freatički izbačaj pare i starog pepela, vjerovatno iz maara Krokur na padini vulkana Krašenjinikova.

Freatički izbačaj pare na vulkanu Kronotsky, poluostrvo Kamčatka, Rusija 

Argument u prilog ovoj verziji bio je taj što se oblak raspršio za samo pet sati — znatno brže nego tipični vulkanski pepelni izbačaji, koji mogu opstati u atmosferi nekoliko dana, a i sadržavao je veliku količinu vodene pare.

Međutim, 05. oktobra zaposlenici Kronotskog rezervata saopštili su da maar nije pokazivao aktivnost i da na njemu nisu zabilježene promjene, stoga je verzija o Krokuru bila isključena. Zasad porijeklo ovog izbačaja pepela ostaje nepoznato, a lokalni stručnjaci ne žure da priznaju da se mogao probuditi još jedan, ranije uspavani vulkan.

Vrijedi napomenuti da naučnici međunarodne naučne zajednice „ALLATRA“ već više od 10 godina upozoravaju na narastanje vulkanske aktivnosti na planeti i posebno na Kamčatki. Također su ukazali na stvarne razloge koji uzrokuju nagli i anomalni rast seizmičke aktivnosti u regiji.

Nepal

Uprkos činjenici da je sezona kiša u Nepalu već završila (traje od juna do septembra), od 03. oktobra na centralne i istočne provincije zemlje obrušili su se snažni pljuskovi.

Razorna poplava u Nepalu: izlivene rijeke potopile stambene četvrti  

Izazvali su razorne poplave i klizišta — najviše su stradale provincije Bagmati, Madhesh i Koshi.

Nivo vode na osam velikih rijeka zemlje premašio je opasnu granicu. U rijeci Kosi, jednoj od najvećih vodenih arterija regije, podigao se više od dva puta iznad norme. Na brani Kosi Barrage zabilježen je kritični nivo vodenog toka — preko 510 000 kubnih metara u sekundi. Uveden je režim visoke pripravnosti. Moralo se otvoriti svih 56 ustava, umjesto uobičajenih 10–12, a saobraćaj preko mosta bio je dozvoljen samo hitnim službama.

Izlivene rijeke potopile su stambene četvrti. Hiljade ljudi bile su prisiljene napustiti svoje domove. U spasilačke operacije bilo je uključeno preko 20 000 policajaca.

Posljedice snažnih pljuskova u Nepalu — voda potopila sela i razorila stambene objekte  

Zbog jake kiše i loše vidljivosti svi unutrašnji avio letovi bili su obustavljeni.

Glavni putevi, koji povezuju glavni grad Nepala, grad Katmandu, s drugim regijama, bili su zatvoreni: jedni — zbog klizišta, drugi — iz mjera predostrožnosti. Blokada saobraćaja dogodila se upravo kada su stotine hiljada ljudi se vraćale u Katmandu nakon proslave Dashaina — glavnog praznika zemlje, kada žitelji tradicionalno putuju u rodna sela kako bi posjetili svoje bližnje.

U zaštićenoj zoni Langtang izlivena rijeka odnijela je četiri turista, koji se vode kao nestali. Klizišta su blokirala rute ka Everestu, putnicima je bilo preporučeno korištenje alternativnih staza.

Obilne kiše u Nepalu izazvale su klizišta i odrone na putevima  

U okrugu Ilam obilne kiše izazvale su brojna klizišta, koja su razorila domove i odnijela živote najmanje 37 ljudi. Stihija se obrušila noću, kada su ljudi spavali. Jedna od tragedija dogodila se u selu Ghos, opština Ilam–6 (okrug Ilam, provincija Koshi): klizište je prekrilo kuću — poginulo je 6 ljudi iz jedne porodice.

Po riječima stručnjaka, većina pogođenih područja ranije se nije smatrala zonama visokog rizika, stoga klizišta na ovim mjestima postala su potpuno iznenađenje.

U južnom Nepalu od udara munja poginula su tri čovjeka.

Po stanju od 06. oktobra, ukupno u zemlji stihija je odnijela živote 60 ljudi, 11 — vode se kao nestali.

U susjednoj Indiji, u gradu Darjeelingu, država Zapadni Bengal, neprekidni pljuskovi za samo jednu noć, na 06. oktobra, doveli su do pogibije najmanje 20 ljudi, razaranja mostova i puteva, kao i do potapanja golemih teritorija.

Snažni pljuskovi u Indiji doveli do obrušavanja kuće  

Na zapadu Butana zbog padavina bez presedana nastala je vanredna situacija na hidroelektrani Tala. Za samo 7 sati propusni protok brane naglo je porastao više od 6 puta, što je dovelo do preljeva vode preko brane.

Tajfun „Matmo“

Tajfun „Matmo“ obrušio se na južne regije Kine početkom oktobra, upravo za vrijeme proslave Nacionalnog dana i Praznika sredine jeseni. Ovaj period tradicionalno se smatra vrhuncem turističke sezone, kada milioni ljudi putuju po zemlji, što je pojačalo opterećenje na transport i službe hitnog reagovanja.

Tajfun „Matmo“ sa snažnim vjetrom obrušio se na jug Kine  

04. oktobra na ostrvu Hainan bio je proglašen 1. , najviši, nivo uzbune.

U okrugu Haikou i gradu Wenchang privremeno su obustavljene morske linije, rad preduzeća i transporta, bile su zatvorene škole i trgovački objekti. Međunarodni aerodrom Haikou Meilan otkazao je sve letove, bio je zaustavljen saobraćaj svih vozova na ostrvu, uključujući kružnu brzih željeznica.

05. oktobra ujutro „Matmo“ je izašao na kopno, izazvavši vjetar brzine do 42 m/s, koji je skidao željezne limove s krovova i lomio stabla.

Posljedice prolaska tajfuna „Matmo“ u Kini  

Vlasti su evakuisale više od 200 000 žitelja, smjestivši ih u privremena skloništa.

Na rijeci Haidian, u području Meilan, zbog olujnih valova čelični teretni brod skrenuo je s pristaništa i počeo plutati prema mostu, ozbiljno ugrožavajući njegovu sigurnost. Snagama hitnih i pomorskih službi brod je osiguran i odvučen.

Uveče 05. oktobra tajfun je udario po jugu kopnene Kine. U okrugu Zhanjiang, provincija Guangdong, maksimalni udari dostigli su skoro 57 m/s, a u okrugu Xuwen od 04. do 06. oktobra palo je 453,3 mm padavina. 

Voda je prodrla u kuće nakon prolaska tajfuna „Matmo“, Kina  

Uprkos činjenici da je tajfun „Matmo“ oslabio, prošavši kroz teritoriju Kine, 06. oktobra njegova cirkulacija donijela je na sjever Vijetnama katastrofalne poplave i klizišta: na tri rijeke zemlje zabilježeni su najviši nivoi poplava u skoro 40 godina.

Nivo rijeke Cau, koja protiče kroz grad Thai Nguyen, podigao se više od metar u poređenju s prethodnim rekordnim nivoom — voda na ulicama dosezala je krovove automobila. Mnogi žitelji morali su bježati iz područja katastrofe.

Korisnici društvenih mreža objavljivali su molbe za pomoć, jer su njihovi rođaci i prijatelji u nekoliko provincija (Thai Nguyen, Cao Bang i Lang Son) ostali bez električne energije i zaliha namirnica.

Ogromna poplava u vijetnamskoj provinciji Thai Nguyen, uzrokovana cirkulacijom oslabljenog tajfuna „Matmo“  

U provinciji Thai Nguyen na nacionalnom autoputu 3B nastala je ogromna rupa, paralizujući saobraćaj na ovom vitalnom dijelu.

Za dostavu više od četiri tone vode, namirnica i potrepština za prvu pomoć žiteljima poplavljenih područja provincije Lang Son angažovana su tri helikoptera.

Na brani hidroelektrane Bac Khe 1 nastao je proboj brane širine oko 5 m, što je dovelo do evakuacije žitelja naseljenih mjesta, smještenih nizvodno.

U glavnom gradu, gradu Hanoi, gdje su mnoge porodice upravo završile čišćenje blata i smeća nakon smrtonosnog tajfuna „Bualoi“ — kada je poginulo najmanje 56 ljudi, a ekonomska šteta procjenjuje se na više od 710 miliona dolara, — novi tajfun „Matmo“ donio je novu val obilnih kiša: u nekim područjima palo je do 350 mm padavina.

Stanice za ispumpavanje radile su na granici svojih mogućnosti, kako bi ispumpale vodu iz 90 poplavljenih područja glavnog grada.

Poplavljene ulice Vijetnama nakon prolaska tajfuna „Matmo“  

Jedan od žitelja grada priznao je da se situacija pretvorila u začarani krug — padaju kiše, ulice su poplavljene, ljudi očajnički pokušavaju preživjeti — i on se boji da će im to uskoro postati norma. 

Stihija je nanijela zemlji ogromnu štetu: skoro 17 000 kuća našlo se pod vodom, potopljeno je preko 22 500 ha riže i drugih usjeva. Uginulo je ili odneseno vodom više od 200 000 grla stoke i živine. 

Po podacima Ministarstva zaštite okoline na 08. oktobar, kao rezultat iznenadnih poplava i klizišta u Vijetnamu poginulo je 8 ljudi, još 5 se vode kao nestali.

Katastrofalna poplava u Vijetnamu nakon tajfuna „Matmo“  

Mnogobrojna istraživanja kao glavni faktor ekstremnih padavina navode nagli rast sadržaja vlage u atmosferi zbog njenog zagrijavanja. Zaista, toplija atmosfera je sposobna zadržati znatno više vlage i prenositi je na ogromne udaljenosti.

Međutim, postoji još jedan faktor koji većina stručnjaka ne uzima u obzir u svojim proračunima, a mnogi čak i ne znaju za njegov negativni uticaj na klimatski sistem planete.

Riječ je o mikro- i nanoplastici, sadržanoj u atmosferi.

Trilioni ovih čestica — uopšte nisu bezopasna inertna prašina, one su sposobne akumulirati i dugo zadržavati elektrostatički naboj, uslijed čega se fizičke karakteristike atmosfere znatno mijenjaju. 

Kao rezultat, promatramo fundamentalnu promjenu oblaka. Plastične čestice djeluju kao „superefikasni“ centri kondenzacije, zbog čega se oblaci formiraju niže od uobičajenog. Oni duže i u većem obimu zadržavaju vlagu, a kada počne kiša, ona se obrušava u vidu katastrofalnog pljuska.

Štaviše, plastika u okeanu i atmosferi obavlja ulogu toplotne izolacije, ometajući normalnu razmjenu topline između vode i vazduha. Kao rezultat, energija se ne rasipa, već ostaje unutar sistema Zemlje.

Najopasnije je to što ovaj proces sam sebe podstiče. Zagrijavanje okeana pojačava isparavanje, zajedno s parom u atmosferu se podiže sve više nanoplastike. Vazduh postaje više nabijen, a zadržana energija ubrzava dalje zagrijavanje. Više toplote → više vlage → više plastike — i tako u nedogled.

Još prije 20 godina interdisciplinarna skupina naučnika „ALLATRA“ počela je proučavati nanoplastiku i prva je upozorila na njenu prijetnju. Naučnici su utvrdili da je najopasnije svojstvo ovih čestica — sposobnost akumulacije elektrostatičkog naboja, koji utiče na čovjeka i prirodu.

Međutim, riješiti ovaj problem snagama jednog naučnog kolektiva nemoguće je. Za pronalaženje efikasnog rješenja potrebni su napori i resursi naučnika cijelog svijeta.

Stoga je danas kao nikada važno aktivno učešće društva. Potrebna je snažna društvena potražnja za istraživanjima nanoplastike. Tek kada svaki čovjek osvijesti hitnost problema i uključi se u informisanje o njemu, postat će moguće njegovo što brže rješenje.

Video verziju ovog članka možete pogledati ovdje: