Կլիման փոխվում է ավելի արագ, քան մենք կարծում էինք | Հրատապ նախազգուշացում

Մարդկությունը չի գիտակցում, թե որքան քիչ ժամանակ է մնացել մինչեւ անդառնալիության կետը։ Յուրաքանչյուր նոր բնական անոմալիա ցույց է տալիս, թե որքան արագ ենք մենք մոտենում դրան։

Հաջորդ համարում մենք ցույց կտանք կլիմայական իրադարձությունների միայն մի փոքր մասը, որոնք տեղի են ունեցել ընդամենը մեկ շաբաթվա ընթացքում՝ 2025 թվականի մարտի 5-ից 11-ը։

Արգենտինա

Մարտի 7-ին աղետը պատուհասել է Արգենտինայի կենտրոնական նահանգներին, որոնք ուղեկցվել են տեղ-տեղ ծայրահեղ, հորդառատ անձրեւներով, ինչպես նաեւ ուժեղ փոթորիկներով՝ քամու եւ կարկուտի ուղեկցությամբ։

Ամենամեծ վնասը տեղի է ունեցել Բաիա Բլանկա նավահանգստային քաղաքում՝ մի քանի ժամվա ընթացքում այստեղ տեղացած մոտ 5 ամսվա անձրեւից հետո։ Այն նաեւ գրանցեց օրական տեղումների նոր ռեկորդ, որը երկու անգամ ավելի բարձր էր, քան նախկին առավելագույնը, որը սահմանվել էր հիսուն տարի առաջ:

Բժիշկ Խոսե Պեննյայի անվան տարածաշրջանային ինտենսիվ թերապիայի հիվանդանոցը լրջորեն վնասվել է: Բուժքույրերը երեխաներին, որոնք դեռ միացված էին սարքերին, տեղափոխել են անվտանգ վայր:

Էկվադոր

Չորս ամիս առաջ Էկվադորը տառապում էր սաստիկ երաշտից, սակայն այժմ երկիրը գտնվում է այլ ծայրահեղության մեջ։ Հորդառատ եւ երկարատեւ անձրեւները առաջացրել են ջրհեղեղներ, սողանքներ եւ հողի խորտակումներ։

Մարտ ամսին աղետից տուժել են հատկապես երկրի արեւմտյան նահանգները, որտեղ ափերից դուրս են եկել 22 գետեր, եւս 25-ում ջուրն արագորեն բարձրացել է։ Մարտի 8-ին Մանաբի նահանգի Պորտովիեխո քաղաքում մեկ ժամ շարունակ հորդառատ անձրեւ է տեղացել, տեղ-տեղ ջուրը հասել է մեծահասակ մարդու պարանոցի մակարդակին։

Արեւադարձային «Ալֆրեդ» ցիկլոն

Օդերեւութաբանների կարծիքով՝ սպասվում էր, որ «Ալֆրեդը» կցրվի օվկիանոսում, ինչպես սովորաբար լինում է նմանատիպ հետագծով շարժվող ցիկլոնների դեպքում:

Բայց մարտի 4-ին այն հանկարծակի թեքվեց դեպի արեւմուտք եւ շարժվեց դեպի Ավստրալիայի ափ։

Գոլդ Քոստ քաղաքում ջրհեղեղը քաղաքի փողոցները վերածել է գետերի, իսկ հեղեղված ջրամբարներում հայտնվել են ցուլ շնաձկներ։

Բրիսբեն քաղաքում ընդամենը 24 ժամում 275 մմ անձրեւ է տեղացել, ինչը դարձել է վերջին 50 տարվա ընթացքում ամենաանձրեւոտ օրը։

Փոթորկի պատճառով Քվինսլենդում հոսանքազրկել է 330 հազար տուն եւ ձեռնարկություն: Տարածաշրջանի պատմության մեջ ոչ մի բնական աղետ էլեկտրաէներգիայի ավելի մեծ խափանում չի առաջացրել:

Ղազախստան

Մարտի 7-ի երեկոյան Ալմաթիի բնակիչները նկատել են հազվագյուտ բնական երեւույթ՝ ամպրոպով եւ կայծակով ուղեկցվող ձյան տեղումներ։ Ականատեսները խոստովանում են, որ կյանքում առաջին անգամ են դա տեսել, իսկ ոմանք նույնիսկ մռնչյունը շփոթել են երկրաշարժի ձայնի հետ։

ԱՄՆ

EF-2 տորնադոն հարվածել է Ֆլորիդայի Սեմինոլ շրջանին մարտի 10-ի առավոտյան: Քամու արագությունը գերազանցել է 185 կմ/ժ-ը։ Ազգային եղանակային ծառայությունը տորնադոն անվանել է հազվադեպ իրադարձություն Կենտրոնական Ֆլորիդայի համար, որտեղ նման տորնադոների միայն 10 տոկոսն է հասնում EF-1 եւ EF-2 ուժգնությանը:

Աղետի էպիկենտրոնում հայտնվել է Fox 35 ստուդիան։ Ուղիղ եթերի ժամանակ, երբ հաղորդավարը հայտնում էր մոտալուտ սպառնալիքի մասին, տորնադոն հանկարծակի անցել է հենց շենքի վրայով։

Իսպանիա

Հերթական հզոր տորնադոն մարտի 8-ին հարվածել է իսպանական Սեւիլիա նահանգի Լա Ալգաբա քաղաքին՝՝ մեծապես վախեցնելով տեղի բնակիչներին։ Այս երեւույթին անծանոթ մարդիկ տարերքի մռնչյունը շփոթել են ավիավթարի հետ: Քամին պոկել է տանիքներ, վնասել շենքերն ու էլեկտրահաղորդման գծերը։

Ջերմաստիճանի անոմալիաներ

Մարտի սկզբին Եվրոպան անոմալ շոգի ալիք ապրեց։ Որոշ երկրներում շեղումները նորմայից գերազանցել են 12 °C-ը։

Խորվաթիայում մարտի 6-ին օդը տաքացել է մինչեւ +20 °C։ Լիտվան գրանցել է նոր ազգային օրական ռեկորդ՝ +18,4 °C։ Լատվիայում մարտի սկիզբն ամենատաքն է եղել պատմության ընթացքում։ Բելառուսում երկրի բոլոր 48 եղանակային կայաններում ցուցանիշներն ավելի բարձր են եղել մարտի սկզբի բացարձակ առավելագույններից։

Իսկ Ուկրաինայի Իվանո-Ֆրանկովսկ քաղաքում ջերմաստիճանը գրեթե հասել է հուլիս եւ օգոստոս ամիսների առավելագույն արժեքներին, որոնք տարվա ամենաշոգ ամիսներն են։

Բելգիայում գերազանցվել է 1892 թվականին սահմանած ռեկորդը՝ +19,1 °C ջերմաստիճան։

Իսկ Մեծ Բրիտանիայում անոմալ տաք եղանակի պատճառով խոշոր հրդեհ է բռնկվել Մեծ Մանչեստրի հավամրգի դաշտերում։

Տուրբուլենտություն

Մարտի 8-ին երկնքում միջադեպ է տեղի ունեցել Turkish Airlines-ի Դուբայ-Ստամբուլ չվերթի հետ։ Որոշ ուղեւորներ պատմել են, որ թռիչքի ժամանակ օդանավը բախվել է ուժեղ տուրբուլենտության հետ, որը զգացել է որպես հանկարծակի ազատ անկում:

Տուրբուլենտության դեպքերի աճ, փոթորիկների եւ արեւադարձային ցիկլոնների անսովոր վարքագիծ, երկարատեւ երաշտներ, ծայրահեղ անձրեւներ, քամու սովորական հետագծերի փոփոխություններ եւ ջերմաստիճանի հանկարծակի անոմալիաներ՝ այս ամենը օվկիանոս-մթնոլորտային համակարգի դիսբալանսի արդյունք է, որն առաջացել է Համաշխարհային օվկիանոսի ռեկորդային տաքացման հետեւանքով։

Եթե ոչինչ չձեռնարկվի, ապա մոտ ապագայում մենք կտեսնենք նոր, էլ ավելի ծայրահեղ կլիմայական իրադարձությունների ի հայտ գալը, որոնք դուրս են եկել նախկին նորմայի սահմաններից։

Այս գլոբալ խնդիրը լուծելու համար անհրաժեշտ է միավորել գիտնականների, քաղաքական գործիչների, բիզնեսի եւ, իհարկե, հանրության ջանքերը։ Համատեղ ջանքերով եւ ռեսուրսներով մենք կկարողանանք մշակել եւ իրականացնել համապարփակ լուծումներ։