Pregled klimatskih katastrofa na planeti od 02. do 08. oktobra 2024. god.

Tajland

Od početka oktobra, jake kiše izazvale su u gradu Chiang Mai, popularnoj turističkoj destinaciji na Tajlandu, jednu od najgorih poplava u posljednjih pola vijeka.

Katastrofalne poplave zahvatile četvrtinu provincija Tajlanda

Po podacima Ministarstva za prevenciju i ublažavanje katastrofa, poplave su pogodile više od četvrtine, 20 od 76 provincija zemlje. Voda u rijekama je porasla na “kritični“ nivo.

Turisti su evakuisani iz svojih hotela kamionima. Željeznička stanica Chiang Mai je zatvorena, što je obustavilo željezničke veze s gradom. Po podacima od 08. oktobra 2024. godine, kao rezultat stihije poginulo je najmanje 6 ljudi.

Nabujala rijeka Mae Taeng poplavila je oko 80% teritorije centra za spašavanje i rehabilitaciju slonova.

Volonteri i osoblje zoološkog vrta spašavaju slonove iz poplavljenog rezervata, Tajland

Pored slonova, u ovom rezervatu žive hiljade mačaka, pasa, zečeva i drugih životinja. Stotine volontera i radnika utočišta koristili su čamce za premještanje ugroženih životinja. Evakuacija je bila komplicirana time što su mnoge životinje bile stare, bolesne ili imale povrede, na primjer, neki slonovi su bili potpuno slijepi. Dva slona se nisu mogla spasiti; utopili su se.

Brazil

Brazil doživljava dugotrajnu sušu drugu godinu zaredom. Po podacima Centra za praćenje katastrofa, zemlja trenutno doživljava najgoru sušu u svoj istoriji posmatranja od 1950. godine. Nastradalo je gotovo 60 % teritorije Brazila.

Prema podacima Nacionalnog instituta za meteorologiju (Inmet) 4. oktobra 2024. godine, u gradu Braziliji, glavnom gradu zemlje, kiša je posljednji put pala prije 164 dana. To je najduži rekord za sušu u regionu.

Zbog kritično niskog nivoa vlažnosti u kombinaciji sa temperaturama većim od +35 °C, u glavnom gradu je proglašen “narandžasti nivo upozorenja“.

Suša koja traje i smanjena količina padavina u bazenu Amazonije doveli su do kritičnog pada nivoa vode u rijeci Rio Negro. Po podacima luke Manaus, 4. oktobra ujutro nivo rijeke iznosio je 12,66 m, što je najniži nivo u 120 godina posmatranja (od 1902. godine).

Preduzeća, smještena duž rijeke Rio Negro, opustošena su sušom. Brodovi i čamci nasukali su se u plićaku.

Korito rijeke Solimões postalo je dugačak pješčani sprud, po kojem su stanovnici prisiljeni da satima hodaju po užarenom suncu kako bi stigli kući.

Po podacima Civilne odbrane u opštini Manacapuru, oko 100 km uzvodno od glavnog grada države Amazonas, grada Manausa, dubina Solimõesa je iznosila svega 3 m. A u opštini Tabatinga, država Amazonas, zabilježen je najniži nivo rijeke za ovo doba godine.

Riba, koja je bila glavna hrana ljudi koji su živjeli uz obalu, nestala je iz presušenih akumulacija.

Riječna korita pretvorena u pješčane sprudove, država Amazonas, Brazil

U regionu, također, osjeti se kritična nestašica pitke vode, što izaziva porast crijevnih infekcija. Po podacima Civilne odbrane države Amazonas, razine vode u svim riječnim kanalima u regionu su ispod norme za ovaj period. Od suše je već direktno stradalo skoro 750.000 ljudi, koji su ostali bez hrane, vode i prijevoza.

Ogroman broj amazonskih ružičastih delfina uginuo je zbog isušivanja jezera Tefe. Po riječima Myriam Marmontel, direktorice projekta delfina na Institutu za održivi razvoj Mamiraua, krajem septembra pronalazili su najmanje po jednu mrtvu životinju dnevno.

Suša je također postala uzrok nezapamćenih šumskih požara u Brazilu, koji su uništili velike dijelove Amazonije i Pantanale, najvećih svjetskih tropskih močvara. Oni su također prekrili obližnje gradove jetkim dimom.

U izvještaju Nacionalnog instituta za svemirska istraživanja (INPE) navodi se da je ove godine količina šumskih požara u gradu Braziliji porasla za 269 % u odnosu na prethodne godine.

Andre Guimarães, izvršni direktor Amazonskog instituta za istraživanje okoliša, komentirao je: “Stradamo od situacije koja se nikada ranije nije dogodila“. Suša prijeti da izazove humanitarnu krizu za više od 40 miliona ljudi, koji žive u Amazoniji i oko nje. Stanovnici se oslanjaju na vodene puteve, ne samo za pitku vodu i kupanje, već i za transport i hranu. Prognoze stručnjaka su obeshrabrujuće. Po podacima Centra za praćenje katastrofa (Cemaden), ne očekuje se značajna kiša u narednih nekoliko sedmica i nivoi rijeka će nastaviti da opadaju.

Još jedna neočekivana posljedica suše i niskog vodostaja rijeka bilo je ogromno klizište u državi Amazonas.

Ogromno klizište obrušilo se u luci Terra Preta, opština Manacapuru, država Amazonas, Brazil

07. oktobra, u luci Terra Preta, opština Manacapuru, tone zemlje obrušile su se na usidrene brodove i čamce. Po podacima Civilne odbrane općine Manacapuru, najmanje 1 čovjek je poginuo, a 3 se još vode kao nestali. Povrede je zadobilo 10 ljudi.

Novi Zeland

U regionu Otago prvi put u istoriji je izdano crveno upozorenje zbog po život opasnih uslova na rijeci. Grad Dunedin je doživio svoj najvlažniji dan u sto godina. Za samo 24 sata, od 03. do 04. oktobra 2024. godine, palo je 130,8 mm padavina.

A za 40 sati pala je količina padavina 2,4 puta veća od oktobarske norme.

Posljedice ekstremnih kiša na Novom Zelandu

Stanovnici okruga Dunedina su bespomoćno posmatrali kako voda brzo preplavljuje njihove domove. Oko 100 ljudi je bilo prisiljeno evakusati se tokom noći.

Zbog široko rasprostranjenih klizišta, urušavanja i razaranja u regionu Otago bilo je zatvoreno 130 cesta i autoputeva, u nekim rajonima stanovnici su ostali bez vode ili mobilnih veza.

Tajfun “Kraton”

03. oktobra tajfun Kraton se obrušio na jugozapad ostrva Tajvan. Donio je vjetrove s naletima do 162 km/h i obilne pljuskove. U epicentru stihije našli su se grad Kaohsiung i okrug Pingtung.

U glavnom lučkom gradu Kaohsiungu, vjetrovi su čupali krovove sa zgrada i rušili infrastrukturu, a širom grada je povaljano više od 2.000 stabala.

Silan vjetar kida krov zgrade, ostrvo Tajvan

Osobito su nastradala područja gdje se nalaze kontejnerski terminali — snažni udari vjetra razbacali su kontejnere po cijeloj luci, blokirajući vezove. Mnogi putevi su blokirani oborenim drvećem i ruševinama, što je otežalo napore spašavanja. Gotovo 100.000 domova ostalo je bez struje, a 129.000 — bez vode.

Kao rezultat stihije poginula su dva čovjeka, 667 je zadobilo povrede, a više od 10.000 ljudi je evakuisano. U zemlji je uvedeno vanredno stanje, mobilisano je više od 40.000 vojnih lica za pružanje pomoći.

Stručnjaci su uočili tri neobičnosti tajfuna “Kraton”. Prvo, prije nego što je udario na kopno, iz nepoznatog razloga, nekoliko je dana zastao u blizini obale. Drugo, tajfun se obrušio na gusto naseljenu jugozapadnu obalu ostrva, koja se rijetko suočava s ovakvim pojavama. Obično, tajfuni dolaze sa istoka, gdje planine slabe njihovu moć, ali na zapadu takve zaštite nema, što je pojačalo razorni efekt stihije. “Kraton” je postao prvi tajfun u 47 godina, koji se obrušio na Kaohsiung. Treće, “Kraton” se kretao vrlo sporo, brzinom od samo 4 km/h, zbog čega je uspio da izlije ogromnu količinu kiše na zahvaćena područja. Mjestimice je za nekoliko dana pala nevjerovatna količina padavina — skoro 1,7 m. 

Grčka

04. oktobra, u centru udara oluje “Kasandra“ našli su se grčki region Etolija-Akarnanija i ostrvo Krf. Izlijevanje nevelike rijeke ostavilo je razaranja u gradu Stratos: poplavljeni su podrumi kuća, a pričinjena je velika šteta na skladištima, preduzećima i farmama .

Razlijevanje rijeke ostavilo razaranja u gradu Stratos, Grčka

Gradonačelnik grada je rekao da je “ogromna količina vode došla kao cunami. Iščupana su s korijenjem 40-godišnja stabla maslina, životinje je odnio snažan potok. Za nekoliko minuta se dogodilo potpuno uništenje.” Jednog čovjeka je odnijela olujna struja, nažalost, poginuo je.

Olujni sistem također je zahvatio dijelove sjeverne Italije i zapadnog Balkana.

Bosna i Hercegovina

04. oktobra obilne kiše obrušile su se na Bosnu i Hercegovinu. Centralni i južni regioni zemlje našli su se pod vodom, a klizišta su izolovala cijele gradove i sela.

Katastrofalna razaranja u gradu Jablanica, Bosna i Hercegovina

Jedan od najteže nastradalih našao se grad Jablanica, koji se nalazi 70 km jugozapadno od grada Sarajeva.

Potoci vode slijevali su se u kuće usnulih ljudi, a stanovnici grada nisu mogli napustiti svoje domove. Pored spasilaca, pomoć stanovništvu pružila je vojska i civilna odbrana. Klizišta su odnosila sve na svom putu. Zgrade su bile prekrivene zemljom i kamenjem, od džamije je ostao vidljiv samo minaret. Klizište je blokiralo glavni magistralni put M-17 koji prolazi dolinom rijeke Neretve. Voda je erodirala tlo ispod šina, zbog čega je dio željezničke pruge od 200 metara visio u vazduhu.

Zbog erozije tla dio željezničke pruge dužine 200 metara visio u vazduhu, Bosna i Hercegovina

Grad Kiseljak, koji se nalazi 20 km zapadno od Sarajeva također je nastradao od stihije: rijeka se izlila iz korita i poplavila stotine kuća. Mali potoci pretvorili su se u pobješnjele rijeke, ispirući sve na svom putu.

Mjesni stanovnici, čak i oni najstariji, napominju da se ne sjećaju da se ovako nešto ranije dogodilo. Klimatska katastrofa u zemlji od 08. oktobra 2024. godine odnijela je živote 22 ljudi, a desetine ih se vodi kao nestale.

Stihija je zahvatila i susjedne zemlje: Crnu Goru i Hrvatsku. 05. oktobra u hrvatskom gradu Podgora za sat vremena pala je skoro dvomjesečna norma padavina — 143 mm kiše (pri prosječnoj mjesečnoj normi za oktobar — 79,4 mm). Poplavne vode potopile su ulice, dvorišta, podrume i nasipe.

Uragan “Milton”

Nije prošlo ni dvije sedmice nakon smrtonosnog udara uragana “Helen” na američku državu Florida (uragan “Helen” pogodio je državu Florida, SAD, 26. septembra), kada se na horizontu pojavio uragan “Milton”, koji je gurnuo meteorologe u potpuni šok.

Malo više od 12 sati trebalo je uraganu “Milton” da se pojača s kategorije 1 do najviše, kategorije 5. Njegova brzina vjetra dostigla je 290 km/h. Sa strepnjom očekujući udar uragana, milioni ljudi su evakuisani dok su se službe borile da uklone krhotine i smeće koje je ostavio uragan “Helen”, a koji bi mogli postati opasni projektili pod utjecajem ekstremnih vjetrova.

Približavajući se obali “Milton” je izazvao najmanje 27 tornada u državi Florida, što je po podacima od 10. oktobra dovelo do pogibije najmanje 4 ljudi u okrugu St. Lucie. Stotine kuća su razrušene.

Sve što je ostalo od kuće nakon razornog tornada izazvanog uraganom “Milton” na Floridi, SAD

Uveče 09. oktobra, “Milton” je izašao na obalu Floride, nedaleko od ostrva Siesta Key, u okrugu Sarasota, kao uragan 3. kategorije.

Izazvao je po život opasan olujni udar i silan vjetar brzine do 193 km/h. Više od 3,3 miliona stanovnika države ostalo je bez struje. U nekim okruzima razinanestanka struje dostigla je 70%. 

Količina kiše koju je uragan donio premašila je prognozu — za nekoliko sati palo je i do pet mjesečnih normi padavina.

U gradu St. Petersburg (također St. Petersburg, država Florida) od jakih naleta vjetra toranjska dizalica srušila se na obližnju zgradu. Također je odvaljen i krov stadiona Tropicana Field, domaće arene bejzbolskog tima Tampa Bay Rays. U gradu je za samo 3 sata palo 406,4 mm padavina, što premašuje tromesečnu normu u regionu.

Uragan je postao uzrokom pogibije najmanje 23 ljudi u državi Florida, a štetu od razaranja tek treba procijeniti.

Razaranja na gradskim ulicama koje je ostavio iza sebe uragan “Milton” u državi Florida, SAD

“Milton” — to nije prosto još jedan uragan, njegovo anomalno i nepredvidivo ponašanje — to je još jedna manifestacija klimatskog haosa kojeg je svijet toliko dugo ignorirao!

To što se dešava na planeti — to je upozorenje da ćemo se, ako hitno ne počnemo rješavati klimatski problem, suočiti sa još užasnijim posljedicama.

Jesi li spreman pomiriti se s neizbježnim ili ćeš učiniti sve da to spriječiš?

Video verziju ovog članka možete pronaći ovdje: